Wydawca treści Wydawca treści

Historia lasów ziem piotrkowskich

Obszar obecnego zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Piotrków (ok. 98 tys. ha) był zajęty pod osadnictwo już w czasach powstania Państwa Polskiego.
Najstarsze osadnictwo obejmowało tereny w dolinach rzek Wolbórki i Luciąży. Powstały tam opola i kasztelanie w Wolborzu i Rozprzy.
Wokół tych terenów rozciągały się lasy pierwotne wchodzące w skład Puszczy Pilickiej położonej nad środkową Pilicą.
Zamieszkała ludność słowiańska należała do plemienia Łęczycan (Ziemia Łęczycka).
W miarę rozwoju osadnictwa lasy były wyrąbywane pod uprawy rolne oraz eksploatowane dla pozyskania drewna i innych bogactw leśnych (zwierzyna, zbieractwo, miód).
Podania mówią, że w kniejach żyły jeszcze niedźwiedzie, tury i bobry, lecz niedługo zostały całkowicie wytępione.
Osadnictwo nasiliło się w związku z powstaniem bogato uposażonych klasztorów Cystersów w Sulejowie (1176 r.) i Norbertanów w Witowie (1179 r.) oraz nadaniem kasztelanii wolborskiej na własność biskupów kujawskich (1136 r.), a także powstaniem grodu królewskiego i starostwa grodowego w Piotrkowie.
Dalszy rozwój osadnictwa i jednocześnie wylesienia na tym terenie nastąpiły w okresie kolonizacji (XIII-XIV w.) i przechodzenia na gospodarczy system prawa niemieckiego. Powstały wtedy w sąsiedztwie Piotrkowa wsie królewskie: Meszcze, Uszczyn, Wielka Wieś, Majków i Lubień, oraz szereg wsi w wolborskich dobrach biskupów: Polichno, Żarnowica, Koło.
W zachodniej części obszaru rozwijało się osadnictwo należące do średniej własności szlacheckiej, m.in. Rękoraj, Moszczenica, Byki, Rokszyce, Woźniki, Gomulin, Wroników, Laski, Wola Krzysztoporska i Bogdanów.
W tym okresie obszary te wchodziły w skład Księstwa Sieradzkiego a następnie, jako powiat piotrkowski, weszły w skład województwa sieradzkiego. W XV i XVI wieku zwiększyła się ilość i obszar folwarków szlacheckich, które zagospodarowały tereny dotychczas leśne.
Na obrzeżach tych jednostek osadniczych pozostawały niezasiedlone obszary w dalszym ciągu pokryte lasami a główne kompleksy leśne położone między Piotrkowem i Pilicą tworzyły obszar ponad 8 tys. ha.
Stanowiły one głównie lasy królewskie podlegające starostwu piotrkowskiemu (jako dobra stołowe) oraz częściowo należały do wolborskich dóbr biskupów kujawskich i stan ten utrzymał się do czasów rozbiorów.
W okresie odbywania się sejmów w Piotrkowie w XVI wieku często odwiedzali lasy piotrkowskie królowie z dynastii Jagiellonów, którzy urządzali tu łowy na zwierzynę i korzystali ze swoich dóbr królewskich.
W trudnych sytuacjach, na potrzeby odbudowy miasta po pożarach, królowie zezwalali poddanym na wolny wyrąb w lasach starościńskich (przywileje z 1576 i 1669 r.).
Po II rozbiorze Polski decyzją władz pruskich a następnie około 1820 r. decyzją władz carskiej Rosji dobra kościelne i klasztorne podlegały kasacie i zostały przejęte na własność rządów.
Przejęte lasy oraz dawne lasy królewskie weszły w skład tzw. ekonomii rządowej Piotrków i administracyjnie podlegały Nadleśnictwu (leśnictwu) Piotrków.
Począwszy od 1820r obszar regionu piotrkowskiego, podobnie jak całej guberni piotrkowskiej utworzonej w 1867r, podlegał przyspieszonemu uprzemysłowieniu.
W tym czasie na potrzeby budownictwa i energetyki powstających okręgów przemysłowych - głównie Łodzi - w ciągu 100 lat wyrąbano na tym terenie prawie połowę lasów istniejących jeszcze na początku XIX wieku. Były to przeważnie lasy średniej i drobnej własności szlacheckiej oraz nabywane od rządu, niektóre lasy poduchowne, które nie weszły w skład ekonomii rządowej Piotrków.
Stosunkowo najmniej ucierpiały lasy dużej własności ziemskiej (dobra ziemskie Ujazd) należące do rodziny hr. Ostrowskich w okolicy Tomaszowa Maz.
Część obszaru lasów rządowych po 1864 r. została włączona do utworzonych na tym terenie majoratów Witów (folwark Uszczyn i Koło) - na powierzchni ok. 900 ha, Wasiliewo (folwark Żywocin) - na powierzchni ok.300 ha a nieznaczna powierzchnia weszła w skład majoratu Łęczno.
Po 1919 r. majoraty uległy likwidacji a lasy wróciły do Skarbu Państwa.
Po odzyskaniu niepodległości nazwa "Nadleśnictwo Piotrków" została zachowana, lecz w 1923 r. część północno-wschodnia kompleksów leśnych została wydzielona i z tej części zostało utworzone nowe Nadleśnictwo Nagórzyce o powierzchni 4.582 ha.
Pozostała część powierzchni Nadleśnictwa Piotrków wynosiła 4.113 ha.
Lasy dawnego majoratu Łęczno i Ręczno, a także dawne lasy rządowe na tym terenie weszły w skład Nadleśnictwa Lubień.
W okresie okupacji lasy piotrkowskie były terenem działania oddziałów partyzanckich AK "Wicher", "Grom" i "Burza", które później weszły w skład większej jednostki - 25 partyzanckiego pułku piechoty AK.
Oddziały te dokonywały w ciągu 1943 i 1944 r. akcji m.in. na Moszczenicę, Meszcze, Brzozę, Bujny.
Brały udział w potyczkach w Gazomce, Barkowicach Mokrych, Lubiaszowie, w gajówce Korytnica.
Niektóre z tych miejsc są upamiętnione postawieniem pomników, kapliczek i krzyży, podobnie jak miejsca rozstrzelonych i męczeństwa ludności, w tym ludności żydowskiej (np. w lesie przy ul. Wolborskiej).
Znana jest też akcja oddziału GL "Małego Franka" na siedzibę Nadleśnictwa Meszcze oraz potyczka w lesie koło Polichna, upamiętniona pomnikiem Czynu Partyzanckiego w Polichnie.
Po 1945 roku Nadleśnictwo Piotrków zmieniło nazwę na Nadleśnictwo Meszcze. W tym też okresie Nadleśnictwo Meszcze i Nadleśnictwo Nagórzyce przejęły ok. 2.870 ha powierzchni lasów pomajątkowych, w związku z czym ich zasięg terytorialny rozszerzył się na tereny, gdzie dawniej nie było lasów państwowych (w kierunku zachodnim i północnym) a stopień lesistości był bardzo niski.
W latach 1970-1974 w Nadleśnictwie Nagórzyce wylesiono ok. 800 ha lasów nad Pilicą pod budowę Zbiornika Sulejowskiego.
W 1975 roku Nadleśnictwo Meszcze i Nagórzyce zostały połączone i otrzymały nazwę "Nadleśnictwo Piotrków".
Do tego Nadleśnictwa zostały też dołączone sąsiednie Nadleśnictwa: Łęczno i Lubień. Dawne nadleśnictwa wchodzące w skład nowego Nadleśnictwa Piotrków przyjęły nazwę obrębów leśnych.
W 1992 roku obręby leśne Łęczno i Lubień zostały wyłączone z Nadleśnictwa Piotrków i utworzyły Nadleśnictwo Łęczno.
Nadleśnictwo Piotrków w zmienionych granicach (po przejęciu dodatkowych gruntów) posiada powierzchnię 11.948 ha i znajduje się w utworzonym powiecie piotrkowskim (gm. Czarnocin, Wolbórz, Grabica, Moszczenica, Wola Krzysztoporska, miasto Piotrków Tryb. i część gm. Rozprza) oraz w nowym powiecie tomaszowskim (gm. Będków, Ujazd (część gm. Tomaszów Maz.(część) i m. Tomaszów Maz.)
Z dniem 31.12.2003 roku na mocy Zarządzenia Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 16.12.2003 roku, oraz na podstawie Zarządzenia Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi, Nadleśnictwa Łęczno i Piotrków zostały połączone tworząc obecne Nadleśnictwo Piotrków z siedzibą w Łęcznie.
opracował: inż. Henryk Filipek


Najnowsze aktualności Najnowsze aktualności

9,98

Rowerem i biegiem na 9,98

W niedzielę 30 kwietnia odbyła się wspaniała impreza - "II Strażackie 9.98 km". Miło nam, że możemy  być częścią takich inicjatyw. Druga edycja biegu na dystansie 9.98 km znów odbyła się na terenie naszego nadleśnictwa, tym razem gościliśmy na terenie leśnictwa Meszcze.

Blisko 200 osób (rowerzystów i biegaczy) wystartowało na pomoc dla Kolegi mł. kpt. Michała Krawczyka - funkcjonariusza KM PSP w Piotrkowie Trybunalskim.